Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej przygotowało projekt ustawy zmieniającej Kodeks pracy w zakresie przepisów dotyczących dyskryminacji i mobbingu. Proponowane zmiany mają na celu zwiększenie skuteczności ochrony pracowników przed dyskryminacją, mobbingiem oraz naruszeniem godności osobistej lub innych dóbr osobistych w miejscu pracy.

Nowelizacja Kodeksu pracy ma wyeliminować niejasności w obecnych przepisach, uprościć procedury dochodzenia roszczeń oraz zwiększyć odpowiedzialność pracodawcy za negatywne zjawiska w miejscu pracy. Projekt ma na celu również prawidłowe wdrożenie dyrektywy Rady 2004/113/WE z 13 grudnia 2004 r., która odnosi się również do uprawnień pracowników, w przypadku naruszenia zakazu dyskryminacji, uwzględniając narzędzia kompensacyjne zarówno względem szkody majątkowej jak i krzywdy niematerialnej. Co to oznacza dla pracodawców?

Zgodnie z projektem, nowa definicja mobbingu będzie znacznie prostsza i bardziej dostosowana do realiów. Jak wskazuje projekt, mobbing oznacza zachowania polegające na uporczywym nękaniu pracownika. Uporczywość nękania polega na tym, że jest ono powtarzalne, nawracające lub stałe. Nie muszą to być działania długotrwałe, tak jak jest to określone w obecnie obowiązujących przepisach, aczkolwiek nie mogą być to sytuacje incydentalne. Zatem możliwe będzie uznanie za mobbing nawet takich sytuacji, które wcześniej nie mieściły się w definicji mobbingu z uwagi na krótki czas ich trwania. Jest to korzystna zmiana dla pracowników dochodzących roszczeń związanych z mobbingiem.

Na zachowania mobbingowe mogą składać się fizyczne, werbalne lub pozawerbalne elementy. Zgodnie z nowelizacją, za mobbing mogą być uznane także działania nieumyślne, które mogłyby wywołać konkretny skutek, niezależnie od faktycznego wystąpienia tego skutku, np. nieprofesjonalna i nierzeczowa krytyka. Działaniem mobbingowym będzie również nakazanie innej osobie (np. przez przełożonego) podejmowania nękających zachowań wobec pracownika lub zachęcanie do nich innej osoby. Dzięki proponowanym zmianom przepisów pracownicy, którzy byli mobbingowani w miejscu pracy, będą mieli większe możliwości dochodzenia swoich praw.

Proponowana nowelizacja Kodeksu pracy wprowadza również nowe obowiązki dla pracodawcy. Pracodawca będzie obowiązany aktywnie i stale przeciwdziałać wszelkiemu nierównemu traktowaniu oraz dyskryminacji, mobbingowi, naruszaniu godności oraz innych dóbr osobistych pracownika przez stosowanie działań prewencyjnych, wykrywanie oraz właściwe reagowanie, a także przez działania naprawcze i wsparcie osób dotkniętych tymi działaniami.

W praktyce oznacza to nowe obowiązki dla pracodawcy, jak np. zawarcie odpowiednich procedur antydyskryminacyjnych, antymobbingowych oraz przeciwdziałających naruszeniu godności lub innych dóbr osobistych pracownika w układzie zbiorowym pracy, regulaminie pracy lub obwieszeniu (wymagają tego wprost zmienione przepisy), opracowanie wewnętrznej polityki przeciwdziałania mobbingowi i dyskryminacji, wdrożenie procedur antymobbingowych, przeszkolenie kadry zarządzającej na temat prawidłowego reagowania w przypadku mobbingu lub dyskryminacji, czy organizowanie cyklicznych szkoleń dla wszystkich pracowników.

Zaniedbanie przez pracodawcę podjęcia takich działań może zostać uznane za naruszenie obowiązków pracodawcy i prowadzić do odpowiedzialności pracodawcy oraz skutkować obowiązkiem zapłaty pracownikowi odszkodowania lub zadośćuczynienia.

Jedną z ważniejszych zmian jest zwolnienie pracodawcy z odpowiedzialności cywilnoprawnej, jeśli udowodni on, że wdrożył skuteczne działania prewencyjne, a mobbing nie pochodził od osoby, która zarządzała pracownikiem lub znajdowała się wobec niego w nadrzędnej pozycji służbowej.

W związku z projektowanymi zmianami pracodawcy powinni wcześniej dostosować wewnętrzne regulacje w zakresie dotyczącym przeciwdziałania mobbingowi, dyskryminacji oraz naruszaniu dóbr osobistych pracowników. Przeciwdziałanie tego typu negatywnym zjawiskom powinno stać się elementem kultury w zakładzie pracy.

Projekt zmian opublikowano w Rządowym Centrum Legislacji, podlega obecnie opiniowaniu.