Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej przygotowało projekt zmian do ustawy o Państwowej Inspekcji Pracy. Zgodnie z proponowanymi zmianami Państwowa Inspekcja Pracy będzie mieć uprawnienia do zadecydowania, czy między zleceniodawcą a wykonawcą usług w rzeczywistości istnieje stosunek pracy. PIP będzie mogła przyglądać się relacjom stron, w sytuacji, w której zawarły one umowę cywilnoprawną (np. umowę świadczenia usług B2B) i zachodzi podejrzenie, że jej treść i warunki współpracy odpowiadają warunkom stosunku pracy.

Decyzje Państwowej Inspekcji Pracy będą podlegały natychmiastowemu wykonaniu w zakresie skutków, jakie przepisy prawa pracy wiążą z nawiązaniem stosunku pracy, oraz obowiązkami w zakresie podatków i ubezpieczeń społecznych od dnia jej wydania. Oznacza to, że od dnia wydania decyzji przez PIP osoba samozatrudniona staje się pracownikiem a jej kontrahent – pracodawcą. W takiej sytuacji trzeba będzie względem tych osób spełnić szereg obowiązków pracowniczych, np. założyć akta osobowe, skierować na badania lekarskie, opłacać składki na ubezpieczenie społeczne i zaliczki na podatek dochodowy.

Zarówno kontrolowany podmiot jak i osoba, która ma z nim zawartą umowę B2B lub inną umowę cywilnoprawną, będą mieli prawo złożyć odwołanie od decyzji w ciągu 7 dni od jej wydania. Niestety wniesienie odwołania nie wstrzymuje wykonania decyzji PIP.

Natomiast obowiązki w zakresie podatków i składek na ubezpieczenie społeczne należne za czas do wydania decyzji przez inspektora PIP trzeba będzie uregulować po dniu upływu terminu na wniesienie odwołania od decyzji (czyli po 7 dniach) lub jeżeli podmiot lub osoba pozostająca z nim w relacji biznesowej złoży odwołanie – po prawomocnym zakończeniu postępowania sądowego.

Są to rewolucyjne zmiany, które mogą przysporzyć wiele kłopotów i dodatkowych obowiązków podmiotom zatrudniającym. Dodatkowe obowiązki obejmują np. przeliczenie kwot z faktur na pensje, policzenie i zapłatę składek na ZUS oraz zaliczek na PIT. Zmiany przysporzą podmiotom również dużych problemów z podatkiem VAT od faktur.

Nowe przepisy mają wejść w życie 1 stycznia 2026 r. Warto już teraz zweryfikować podpisane umowy pod względem przejrzystości obowiązków i zakresu współpracy, i przygotować się do ewentualnych kontroli Państwowej Inspekcji Pracy.